ભારતમાં કેળાની (Banana) 500થી વધુ જાતો ઉગાડવામાં આવે છે. પરંતુ સમાન જાતિના જુદા જુદા પ્રદેશોમાં જુદા જુદા નામ છે. પુસાની રાજેન્દ્ર કૃષિ યુનિવર્સિટી (Rajendra Krishi University) પાસે કેળા સંશોધન કેન્દ્ર પુસામાં કેળાની 79થી વધુ પ્રજાતિઓ સંગ્રહિત છે.
કેળાની બધી પ્રજાતિઓ રાંધીને ખાઈ શકાય છે અને તેનું શાક સારું બને છે. તેથી કેળાની કઈ પ્રજાતિ શાકભાજી માટે યોગ્ય છે તે જાણવું જરૂરી છે. શાકભાજી કેળા આરોગ્ય માટે ફાયદાકારક છે. ખેડૂતો આ જાતિના કેળાની ખેતી કરીને સારી કમાણી કરી શકે છે.
સામાન્ય રીતે કેળાની જીનોમિક કમ્પોઝિશન જેમાં વધુ બી(Musa balbisiana) જીનોમ હોય છે. તે શાકના કેળા માટે વધુ સારું છે જેમાં વધુ એ જીનોમ (Musa acuminata) રાંધવા અને ખાવા માટે યોગ્ય છે. ભારતના કેળા ક્ષેત્ર વિશેષ અનુસાર લગભગ 20 પ્રજાતિઓ વ્યવસાયિક હેતુ માટે ઉગાડવામાં આવી રહી છે.
ફળ વૈજ્ઞાનિક એસ.કે.સિંહ ઘણા વર્ષોથી કેળાની ખેતી પર સંશોધન કરી રહ્યા છે, એસ.કે.સિંહ કહે છે કે શાકભાજીની વિવિધતામાં ખેડૂતોને ખર્ચ બરાબર થાય છે, જ્યારે આવક સારી છે, દક્ષિણ ભારતના કેરળના ખેડૂતો દ્વારા વાપરવામાં આવતા નેદન કેળા મુખ્ય છે.
આ કેળામાંથી બનેલા ઉત્પાદનો જેવા કે ચિપ્સ, પાવડર અને મુખ્યત્વે શાકભાજી તરીકે ઉપયોગ થાય છે. તેનો છોડ 2.7-3.6 મીટર ઊંચો હોય છે. ફળનું વજન 8-15 કિલો છે અને લૂમમાં 30-50 ફળ છે. ફળની લંબાઈ 22.5-25 સે.મી. હોય છે. ખેડૂતો આસાનીથી ઉગાડે છે.
મોન્થન-તેના અન્ય નામો છે કચ્કેલ, બેંકેલ, બોંથા, કેરીબેલ, બાથિરા, કોઠિયા, મુથિયા, ગૌરીયા કંબોંથ, મન્નાન મોંથન વગેરે. તે શાકભાજીની વિવિધતા છે જે બિહાર, કેરળ, તામિલનાડુ (મદુરાઈ, થંજાવુર, કોઈમ્બતુર) માં ઉગાડવામાં આવે છે અને ચીરાપલ્લી સુધી અને મુખ્યત્વે થાણે જિલ્લામાં જોવા મળે છે. છાલ ખૂબ જાડી અને પીળી હોય છે. કાચા ફળોનો ઉપયોગ શાકભાજી તરીકે થાય છે અને પાકેલા ફળોનો ઉપયોગ ખોરાક તરીકે થાય છે.
બિહારમાં કોળીયા જાતિના કેળા મુખ્યત્વે કોઈ ખાસ કાળજી લીધા વગર ખાતરોના ઉપયોગ વગર અને પાક સંરક્ષણના પગલાં વિના રસ્તાની બાજુએ ઉગાડવામાં આવે છે. 18-22.5 કિલો વજનવાળી લૂમનું વજન હોય છે. જેમાં સામાન્ય રીતે 100-112 ફળ હોય છે.
કારપુરાવલ્લી – આ તમિલનાડુની એક પ્રખ્યાત પ્રજાતિ છે. જે પિસંગ અવક ગ્રુપનું છે. તેનો છોડ ખૂબ કઠોર છે, જે પવન, શુષ્ક, પાણી, ઊંચી-નીચી જમીન, પીએચ મૂલ્ય એક તટસ્થ પ્રજાતિ છે. ખેડૂતો અસામાન્ય હવામાનમાં પણ તે ઉગાડતા હોય છે. હા, તે અન્ય કેળાની જાતિઓ કરતા થોડો વધારે સમય લે છે, સરેરાશ વજન 20-25 કિલો છે. તેનો ઉપયોગ મુખ્યત્વે શાકભાજી માટે થાય છે.
લેખન સંપાદન : Infogujarat Team : નોંધ:- અમે આ લેખ માત્ર જાણકરી પુરતો આપ સુધી પોહચડીએ છીએ.ભારતીય સંસ્કૃતિના કોઈ પણ ધર્મ કે સમુદાયની લાગણીને ઠેસ પહોચાડવાનો કે અંધશ્રદ્ધા ફેલાવવાનો કોઈ હેતુ નથી..”જય હિન્દ…જય જય ગરવી ગુજરાત”જો અમારા આ લેખો ગમ્યા હોય તો લાઈક, શેર અને કમેન્ટ જરૂર કરજો!
