ધાર્મિક ગ્રંથો અનુસાર વ્યક્તિએ જીવનમાં દાન અવશ્ય કરવું જોઈએ. જ્યારે કોઈ વ્યક્તિ પોતાની મરજીથી કોઈ વસ્તુ સામેવાળી વ્યક્તિને આપે અને પછી તેને પાછી ન લે ત્યારે તેને ચેરિટી કહેવામાં આવે છે. પૈસા ઉપરાંત અન્ન, પાણી, શિક્ષણ, ગાય, બળદ જેવી વસ્તુઓ પણ દાનમાં સામેલ છે.
દાન કરવું એ આપણું કર્તવ્ય અને ધર્મ છે. શસ્ત્ર દાનનું મહત્વ પણ જણાવવામાં આવ્યું છે. શાસ્ત્રના એક શ્લોક મુજબ – દાનમ દમો દયા ક્ષંતિ: સર્વેષં ધર્મસાધનમ્. યાજ્ઞવલ્ક્ય સ્મૃતિ, ગૃહસ્થ. આ શ્લોકનો અર્થ દાન, અંતઃકરણનો સંયમ, દયા અને ક્ષમાને સામાન્ય ધાર્મિક માધ્યમો સમાન ગણવામાં આવે છે.
ચેરિટી એ એક પ્રકારની સામાજિક વ્યવસ્થા છે. દાન કરવાથી સમાજમાં સંતુલન રહે છે. જ્યારે શ્રીમંત લોકો દાન કરે છે, ત્યારે ઘણા ગરીબ પરિવારોને ભોજન આપવામાં આવે છે. ભારતીય સંસ્કૃતિ અનુસાર ભગવાન દરેક જીવમાં રહે છે. એટલા માટે ભૂખ્યા ન રહેવું જોઈએ. પરોપકાર કરો તો આપણી સંસ્કૃતિ અતૂટ બને છે.
તેથી જ તમે સ્વેચ્છાએ અને ખુલ્લેઆમ દાન કરો તે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. એક પ્રશ્ન એ પણ આવે છે કે આપણે કેટલું દાન આપવું જોઈએ. આ માહિતી શાસ્ત્રોમાં પણ આપવામાં આવી છે. તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે વ્યક્તિની કમાણીનો કેટલો ભાગ દાન સ્વરૂપે લોકોમાં વહેંચવો જોઈએ. આ રકમ જાણતા પહેલા ચાલો જાણીએ કે કેટલા પ્રકારના દાન છે.
નિત્યાદાન: આ એક એવું દાન છે જેમાં વ્યક્તિની કોઈ પરોપકાર નથી. દાન આપવાના બદલામાં તે કોઈ ફળની પણ ઈચ્છા રાખતો નથી. તે નિઃસ્વાર્થપણે દાન કરે છે. તેને બદલામાં કંઈ જોઈતું નથી. આવા દાનને રોજનું દાન કહેવાય છે.
નૈમિત્તિક દાન: જ્યારે કોઈ વ્યક્તિનું પાપનું વાસણ ભરાઈ જાય છે, ત્યારે તે તે પાપોની શાંતિ માટે આ દાન વિદ્વાન બ્રાહ્મણોના હાથ પર મૂકે છે. આવા દાનને નૈમિત્તિક દાન કહેવાય છે.
કામ્ય દાન: જ્યારે કોઈ વ્યક્તિ સંતાન, સફળતા, સુખ, સમૃદ્ધિ અને સ્વર્ગની ઈચ્છા રાખે છે અને તે દાન કરે છે, ત્યારે તેને કામ્ય દાન કહેવામાં આવે છે. વિમલ દાન: જ્યારે આપણે ભગવાનને પ્રસન્ન કરવા માટે કોઈપણ દાન કરીએ છીએ, તેને વિમલ દાન કહેવામાં આવે છે.
કોણે દાન આપવું જોઈએ? : ધનથી સમૃદ્ધ વ્યક્તિ જ દાન કરવાનો હકદાર છે. ગરીબો અને આજીવિકા કમાતા લોકોને દાન આપવું જરૂરી નથી. શાસ્ત્રોનો નિયમ આ જ કહે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે જો કોઈ વ્યક્તિ પોતાના માતા-પિતા, પત્ની અને બાળકોનું પેટ કાપીને દાન કરે છે તો તેને પુણ્ય નહીં પરંતુ પાપ થાય છે. દાન હંમેશા લાયક વ્યક્તિને જ આપવું જોઈએ. દુષ્ટોને આપેલું દાન વ્યર્થ બની જાય છે.
કમાણીનો કયો ભાગ દાનમાં આપવો જોઈએ? : શાસ્ત્રમાં ઉલ્લેખિત શ્લોક અનુસાર – ન્યાયપર્જિતવિત્તસ્ય દશમોશેન ધીમતઃ. ફરજોનો વિનિયોગ મતલબ કે કમાયેલા પૈસાનો દસમો ભાગ ન્યાયી રીતે દાનમાં આપવો જોઈએ. આ દાન કરવું તમારી ફરજ છે. આમ કરવાથી ભગવાન પ્રસન્ન થાય છે.
લેખન સંપાદન : Infogujarat Team : નોંધ:- અમે આ લેખ માત્ર જાણકરી પુરતો આપ સુધી પોહચડીએ છીએ.ભારતીય સંસ્કૃતિના કોઈ પણ ધર્મ કે સમુદાયની લાગણીને ઠેસ પહોચાડવાનો કે અંધશ્રદ્ધા ફેલાવવાનો કોઈ હેતુ નથી..”જય હિન્દ…જય જય ગરવી ગુજરાત”જો અમારા આ લેખો ગમ્યા હોય તો લાઈક, શેર અને કમેન્ટ જરૂર કરજો!
